Hiệu quả

Năm 2010, Uỷ ban MTTQ tỉnh Hải Dương lần đầu phối hợp ra mắt mô hình điểm “Khu dân cư tự quản bảo vệ môi trường” tại 2 thôn thuộc các huyện Ninh Giang và Gia Lộc. Lực lượng nòng cốt tham gia mô hình ở mỗi thôn có lãnh đạo, trưởng các chi hội, đoàn thể, thành viên tổ thu gom rác thải. Nhiệm vụ chính của lực lượng này là thường xuyên tuyên truyền nâng cao nhận thức, ý thức, trách nhiệm của nhân dân trong việc bảo vệ môi trường bằng những việc làm cụ thể như phân loại rác tại nguồn; không lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật trong sản xuất nông nghiệp ... Hằng tháng, các thôn, khu dân cư phát động nhân dân tham gia quét dọn đường làng, ngõ xóm, khơi thông cống rãnh, trồng, chăm sóc, bảo vệ hoa và cây xanh nhằm tạo cảnh quan xanh - sạch - đẹp… Cả hai mô hình điểm đều đem lại những thay đổi tích cực cho môi trường địa phương, làm tiền đề quan trọng để Ủy ban MTTQ các cấp trong tỉnh tiếp tục nhân rộng.

Sau hơn 20 năm triển khai, đến nay, toàn tỉnh đã thành lập và duy trì được 857 mô hình “Khu dân cư tự quản bảo vệ môi trường”, được Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam đánh giá cao. Mô hình đã đạt được mục tiêu quan trọng là phát huy được vai trò, trách nhiệm của Ban Công tác Mặt trận thôn, khu dân cư trong phối hợp với các đoàn thể tại địa phương để tuyên truyền, vận động, hướng dẫn người dân tích cực thực hiện bảo vệ môi trường với phương châm “vì lợi ích của dân, thực hiện bằng sức dân và do dân tự quản”. Mô hình còn tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và hành động của các cấp uỷ, chính quyền ở địa phương về công tác bảo vệ môi trường. 

10 năm trước, xã Quang Phục (Tứ Kỳ) từng có nhiều bãi rác thải phát sinh ven đường giao thông, cổng trường học. Nhiều người dân chưa có ý thức bảo vệ môi trường, còn xả rác bừa bãi. Những hạn chế này đã nhanh chóng được giải quyết kể từ khi xã vào cuộc quyết liệt bằng việc xây dựng bãi chứa rác thải tập trung và thành lập mô hình “Khu dân cư tự quản bảo vệ môi trường” ở cả 6 thôn. Định kỳ hằng tháng, các thôn đều ra quân vệ sinh môi trường. Người dân đã bắt đầu hình thành thói quen phân loại rác tại nguồn. Cán bộ và nhân dân cùng tham gia giám sát, nhắc nhở, chấn chỉnh những trường hợp xả rác bừa bãi. “Ven đường giao thông ở xã giờ không còn cảnh ngập rác như trước mà thay vào đó là cây xanh”, Bí thư Đảng uỷ, Chủ tịch UBND xã Quang Phục Nguyễn Văn Thước nói.

Ở huyện Nam Sách, tất cả các thôn, khu dân cư cũng đã thành lập mô hình trên. Bà Nguyễn Thị Bến, Chủ tịch Uỷ ban MTTQ thị trấn Nam Sách cho biết mô hình đã phát huy hiệu quả rõ nét. Các tuyến phố ở thị trấn giờ trở nên sạch đẹp hơn trước. 

Ý thức tham gia bảo vệ môi trường của nhân dân ngày càng tốt lên nhờ việc xây dựng và duy trì mô hình “Khu dân cư tự quản bảo vệ môi trường”

Cần thực chất hơn

Tuy nhiên, thực tế vẫn có không ít thôn, khu dân cư đã xây dựng được mô hình nhưng hoạt động chưa thực chất. Việc huy động nhân dân ra quân vệ sinh môi trường theo định kỳ vẫn chưa được duy trì. Tình trạng đổ trộm rác tạo nên những bãi rác tự phát vẫn còn. Không ít cơ sở chăn nuôi vẫn gây ra những tác động xấu tới môi trường...

Thực tế cho thấy, nhiều mô hình duy trì được sức sống là do có sự quan tâm của lãnh đạo địa phương. Như ở huyện Nam Sách, các đồng chí lãnh đạo huyện, xã xuống tận cơ sở tham gia vệ sinh môi trường cùng cán bộ, nhân dân tạo hiệu ứng tích cực, giúp nhân dân có thêm khí thế tham gia phong trào. Công tác giám sát bảo vệ môi trường được đưa vào kế hoạch hằng năm của cấp uỷ, chính quyền, MTTQ và các đoàn thể ở cơ sở đã góp phần nâng cao tinh thần, trách nhiệm của những người đứng đầu thôn, khu dân cư trong việc bảo vệ môi trường… Những cách làm này cần được phát huy để mô hình “Khu dân cư tự quản bảo vệ môi trường” duy trì một cách thực chất hơn.

Ông Vũ Ngọc Thường, Trưởng Ban Phong trào Uỷ ban MTTQ tỉnh Hải Dương cho biết thành viên tham gia tổ tự quản bảo vệ môi trường ở nhiều nơi chưa được cập nhật thông tin, trang bị những kiến thức cơ bản về bảo vệ môi trường. Trang thiết bị bảo hộ cho các thành viên tổ thu gom rác thải chưa bảo đảm. Nơi xử lý và thu gom rác thải chưa đạt yêu cầu. Do đó, rất cần các cấp, ngành quan tâm hỗ trợ kinh phí để duy trì và nhân rộng mô hình, tổ chức tập huấn, bồi dưỡng kiến thức nghiệp vụ cho các tổ trưởng tổ tự quản bảo vệ môi trường ở thôn, khu dân cư…

BÌNH MINH