Hội thảo khoa học cấp quốc gia về xây dựng chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên trong thời kỳ mới diễn ra sáng 19/5/2023.

1. Cán bộ, đảng viên có đạo đức cách mạng tốt phải thể hiện trách nhiệm chính trị, sự hiểu biết và ứng xử của họ trong các mối quan hệ chính trị - xã hội, nhất là các sự kiện có tính bước ngoặt, những thời cơ hoặc nguy cơ trong đời sống chính trị - xã hội của đất nước, của cơ quan, đơn vị, địa phương. Hành động cách mạng chịu sự chi phối và quy định của ý thức đạo đức cách mạng. Do đó, muốn cán bộ, đảng viên hoạt động một cách có hiệu quả, đúng định hướng, nhất thiết phải bắt đầu từ việc giáo dục ý thức đạo đức cách mạng cho họ. Ngược lại, hành động cách mạng tích cực cũng có tác động trở lại đối với ý thức đạo đức cách mạng, nó là sự biểu hiện ra bên ngoài của ý thức đạo đức cách mạng. 

Giáo dục đạo đức cách mạng góp phần quan trọng tạo nên chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên bởi đạo đức cách mạng là nền tảng căn bản, là gốc của người cán bộ, đảng viên; có vị trí, vai trò quan trọng trong việc hình thành, phát triển nhân cách của người cán bộ, đảng viên. Đó là cơ sở để quyết định đến chất lượng, hiệu quả công tác của cán bộ, đảng viên và là nhân tố hàng đầu quyết định đến chất lượng, hiệu quả hoạt động của các tổ chức trong hệ thống chính trị. Cán bộ, đảng viên có tri thức, trí tuệ; có hiểu biết về tự nhiên, xã hội, có ý thức đạo đức cách mạng cao thì sẽ có hành vi cách mạng đúng đắn và lối sống chuẩn mực. Cán bộ, đảng viên có đạo đức cách mạng tốt là người luôn kiên định với mục tiêu, con đường đã lựa chọn, luôn tận trung với Đảng, tận hiếu với nhân dân.

2. Đảng ta đã chỉ rõ một trong những vấn đề cấp bách nhất của công tác xây dựng Đảng hiện nay là ngăn chặn sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống. Để ngăn chặn được sự suy thoái trên, công tác chính trị tư tưởng, giáo dục đạo đức, lối sống có vị trí vai trò rất quan trọng. Vì vậy, cần phải thực hiện các giải pháp để giáo dục đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới thông qua xây dựng môi trường đạo đức lành mạnh.

Thứ nhất, thông qua giáo dục đạo đức trong nhà trường.

Thông qua giáo dục đạo đức cách mạng trong nhà trường, mỗi cán bộ, đảng viên cần phải nỗ lực học tập lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, học tập và quán triệt nghiêm túc các chủ trương, đường lối, nghị quyết, chỉ thị của Đảng... Thông qua đó, giúp mỗi người rèn luyện và giữ vững bản lĩnh chính trị, sự kiên định lý tưởng cách mạng, luôn đặt lợi ích của Đảng, của đất nước, dân tộc lên trên hết, trước hết; đồng thời, thiết thực lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức quần chúng nhân dân đưa chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước vào thực tiễn cuộc sống; đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Theo đó, thực hiện đúng tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng: “Tiếp tục nâng cao năng lực lãnh đạo, năng lực cầm quyền của Đảng; giữ vững bản chất giai cấp công nhân của Đảng. Tiếp tục nâng cao lập trường, bản lĩnh chính trị, trí tuệ, tính chiến đấu của toàn Đảng và mỗi cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý chủ chốt các cấp, nhất là cấp chiến lược; tích cực đấu tranh, phản bác có hiệu quả quan điểm sai trái của các thế lực thù địch”⁽¹⁾.

Thứ hai, thông qua sinh hoạt chi bộ và theo Quy định số 213-QĐ/TW của Bộ Chính trị về trách nhiệm của đảng viên đang công tác thường xuyên giữ mối liên hệ với tổ chức đảng và nhân dân nơi cư trú.

Qua các kỳ sinh hoạt chi bộ, đảng viên được giáo dục, rèn luyện về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, lòng trung thành với Tổ quốc, ý thức tổ chức kỷ luật, tinh thần cảnh giác cách mạng; đảng viên ngày càng vững vàng, trưởng thành hơn trong công tác. Bởi vậy, bảo đảm tính giáo dục trong sinh hoạt chi bộ là một nội dung quan trọng, có ý nghĩa thiết thực đối với việc nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên. 

Ban Bí thư ban hành Chỉ thị số 10-CT/TW về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ; Ban Tổ chức Trung ương có Hướng dẫn số 09-HD/BTCTW ngày 2/3/2012, trong đó xác định rõ những nội dung cần bảo đảm trong sinh hoạt chi bộ. Vấn đề đặt ra là các chi bộ cần phải tích cực, chủ động, thường xuyên và có hiệu quả trong việc thực hiện nội dung này trong các kỳ sinh hoạt chi bộ.

Chất lượng của đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là đạo đức cách mạng của họ luôn có sự gắn bó hữu cơ với chất lượng chính trị, chất lượng, hiệu quả hoạt động của cấp ủy, tổ chức đảng, của cơ quan, đơn vị. Mặt khác, cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị trong sạch, vững mạnh là môi trường quan trọng để giáo dục, rèn luyện nên đội ngũ cán bộ, đảng viên vững mạnh, nhất là vững mạnh về đạo đức, lối sống. Vì vậy, việc giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên phải được kết hợp chặt chẽ với xây dựng cấp ủy, tổ chức đảng, xây dựng cơ quan, đơn vị trong sạch, vững mạnh. 

Theo Quy định số 213-QĐ/TW, đảng viên đang công tác ở các cơ quan, doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp, lực lượng vũ trang vừa thực hiện quy định của Điều lệ Đảng về sinh hoạt đảng tại nơi làm việc, vừa có trách nhiệm thường xuyên giữ mối liên hệ với tổ chức đảng và nhân dân nơi cư trú; gần gũi, gắn bó với nhân dân; khắc phục những biểu hiện sống xa dân, thiếu trách nhiệm trong các công việc của nhân dân nơi cư trú; củng cố mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với nhân dân; nêu cao vai trò, trách nhiệm của người đảng viên trong xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị cơ sở.

Đảng viên đang công tác ở nơi cư trú cần: nêu gương về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống và vai trò tiền phong, gương mẫu của người cán bộ, đảng viên trước nhân dân nơi cư trú; gương mẫu thực hiện nghĩa vụ công dân; tuyên truyền, vận động gia đình và nhân dân trên địa bàn dân cư thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và các quy định của địa phương nơi cư trú; tham gia đầy đủ, nghiêm túc các cuộc họp định kỳ và tích cực tham gia các cuộc họp khác do cấp ủy nơi cư trú triệu tập. Tích cực tham gia góp ý kiến với chi ủy, chi bộ, đảng ủy cơ sở nơi cư trú về các công việc chung của địa phương, nhất là những vấn đề bức xúc ở thôn, bản, tổ dân phố; tham gia các cuộc họp của nhân dân nơi cư trú; thường xuyên giữ mối liên hệ với chi ủy, trưởng thôn, bản, tổ trưởng dân phố, ban công tác Mặt trận Tổ quốc nơi cư trú để nắm bắt tình hình nhân dân; phản ánh những ý kiến của nhân dân tới cơ quan có thẩm quyền; tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền ở cơ sở, giám sát cán bộ, đảng viên trong việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống và thực hiện trách nhiệm nêu gương; tham gia và vận động các thành viên trong gia đình tham gia các cuộc vận động, các phong trào thi đua do địa phương phát động. Vận động gia đình và nhân dân xây dựng mối quan hệ gắn bó đoàn kết, xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư; báo cáo kết quả thực hiện các nhiệm vụ tại Điều 2 Quy định số 213-QĐ/TW với chi ủy nơi công tác vào dịp kiểm điểm, đánh giá đảng viên hằng năm. Kịp thời báo cáo với chi ủy nơi công tác và nơi cư trú khi chuyển sang nơi cư trú khác.

Bên cạnh đó, cấp ủy nơi cư trú cần phát huy tốt hơn nữa trong việc tạo mối liên hệ chặt chẽ của đảng viên đang công tác với nơi cư trú. Đó là, phải có cách thức, giải pháp nắm chắc tình hình, đặc điểm của từng đảng viên đang công tác, như cơ quan công tác, điều kiện gia đình, điều kiện sức khỏe. Phải tạo ra sự gắn kết thông qua việc nắm bắt địa chỉ cư trú (kể cả khi di dời chỗ ở), số điện thoại, mời tham gia các nhóm trên mạng xã hội. Tổ chức các cuộc sinh hoạt định kỳ bổ ích, thiết thực, chứ không chỉ là việc huy động các đảng viên đến để đóng góp một số nghĩa vụ. Tích cực phát huy sự hiến kế, đề xuất giải pháp, chia sẻ kinh nghiệm trong các mặt công tác, nhất là các vấn đề liên quan đến dân sinh trên địa bàn và công tác xây dựng Đảng của chi bộ thôn/tổ dân phố. 

Bên cạnh đó, phải nghiêm túc, thẳng thắn, có trách nhiệm trong việc ghi nhận xét đối với đảng viên đang công tác vào phiếu nhận xét hằng năm, căn cứ vào sự gắn kết của đảng viên đối với nơi cư trú chứ không được theo cảm tính hoặc ghi cho có. Tăng cường phối hợp chặt chẽ với cấp ủy nơi công tác khi thực hiện việc kiểm tra, giám sát hoặc cho ý kiến nhằm thực hiện công tác quy hoạch, bổ nhiệm hoặc các vấn đề khác trong phạm vi, trách nhiệm của mình.

Một trong những nguyên tắc hết sức quan trọng của vấn đề tổ chức và sinh hoạt đảng là phải gắn bó, liên hệ mật thiết với nhân dân. Với mỗi đảng viên, bên cạnh quần chúng, nhân dân ở nơi công tác còn có quần chúng và nhân dân nơi cư trú, là những đối tượng cần phải có sự gần gũi, gắn kết, đồng thời phải luôn thể hiện cho được tính tiền phong, gương mẫu. Do đó, cấp ủy nơi công tác và nơi cư trú phải thực sự quan tâm đến các yếu tố này, để kịp thời biểu dương, làm lan tỏa các gương tiêu biểu cũng như chấn chỉnh, xử lý các biểu hiện, các cá nhân chưa tốt, chưa lành mạnh.

Thứ ba, thông qua môi trường công tác.

Xây dựng môi trường văn hóa công sở lành mạnh; nâng cao đạo đức công vụ, tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính, phù hợp với các quy định của pháp luật và mục đích, yêu cầu cải cách hành chính, chủ trương hiện đại hóa nền hành chính nhà nước; đồng thời đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế. Xây dựng các mối quan hệ ứng xử giữa các thành viên trong môi trường công sở thân thiện, chân tình, minh bạch, tạo điều kiện giúp đỡ lẫn nhau cùng tiến bộ, tận tâm với công việc. Tiếp thu thành tựu khoa học công nghệ, nhất là công nghệ số để nâng cao chất lượng hoạt động tại công sở, xây dựng tác phong làm việc công nghiệp, hiện đại. Ngăn chặn, đẩy lùi biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” nội bộ. Kiên quyết đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí, chủ nghĩa cá nhân, lối sống cơ hội, thực dụng, bè phái, “lợi ích nhóm”, nói không đi đôi với làm... Chống biểu hiện độc đoán, chuyên quyền, cấp trên đe nẹt cấp dưới, trù úm người đấu tranh với sai trái, tiêu cực, quan hệ không trong sáng, nâng đỡ người thân bất chấp nguyên tắc. Phê phán cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức thiếu trách nhiệm trong công việc, gây khó khăn cho đối tác, người lao động, người dân.

Việc xây dựng môi trường làm việc lành mạnh nhằm thực hiện tốt các chính sách, tạo điều kiện cho cán bộ, đảng viên yên tâm phấn đấu, rèn luyện, nâng cao đạo đức cách mạng. Quan tâm xây dựng, phát huy không khí đoàn kết, dân chủ, thống nhất, trong sáng ở môi trường công tác; củng cố niềm tin và thái độ chân thành, trung thực giữa đồng chí, đồng nghiệp, nhân viên và lãnh đạo, cấp trên và cấp dưới; đảm bảo sự công bằng, khách quan, mọi người được tôn trọng và đối xử bình đẳng, được quan tâm giúp đỡ, tạo điều kiện để cống hiến và phát triển về mọi mặt. Quan tâm đào tạo, bồi dưỡng, tạo điều kiện cho đội ngũ cán bộ được chuẩn hóa theo quy định; bố trí, sử dụng, đề bạt cán bộ phù hợp; thực hiện đồng bộ chính sách đãi ngộ, động viên cả về vật chất và tinh thần đối với cán bộ.

Thứ tư, thông qua nêu gương.

Phát huy vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên nói chung, cán bộ lãnh đạo, quản lý, người đứng đầu nói riêng trong mọi lĩnh vực công tác và cuộc sống đời thường để làm mẫu mực cho quần chúng. Trong đó, mỗi người, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý, người đứng đầu các cơ quan, địa phương, đơn vị phải nêu gương về đạo đức, thống nhất giữa nói và làm. 

Nói với làm gắn liền xây đi đôi với chống, trong xây có chống và ngược lại, xây dựng và bồi dưỡng những phẩm chất đạo đức tốt đẹp gắn liền với chống những biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân. Thông qua đó, “Nâng cao ý thức tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng suốt đời, thường xuyên “tự soi”, “tự sửa” và nêu cao danh dự, lòng tự trọng của người đảng viên”⁽¹⁾.

Thứ năm, thông qua các phương tiện thông tin chính thống của Đảng, Nhà nước.

Thông qua các phương tiện thông tin chính thống của Đảng, Nhà nước, cán bộ, đảng viên sẽ có cơ hội tiếp thu đúng chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; lan tỏa những tấm gương điển hình của những cán bộ, đảng viên suốt đời phấn đấu, hy sinh vì mục tiêu, lý tưởng của Đảng, vì phục vụ nhân dân

Các phương tiện thông tin chính thống của Đảng, Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong định hướng dư luận xã hội, thông qua đó mỗi cán bộ, đảng viên soi vào bản thân để điều chỉnh nhận thức và hành vi đạo đức theo hướng chân - thiện - mỹ.

TS. LÊ THỊ HẠNH 
Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

 (1) Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, H, 2021, t.II, tr.231, 237.

Theo Tạp chí Tuyên giáo