Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Trương Thị Ngọc Ánh phát biểu tại Hội nghị

Theo Kế hoạch số 676 /KH-MTTW-BTT của Ban Thường trực UBTƯ MTTQ Việt Nam về việc lấy ý kiến vào dự thảo Luật đất đai (sửa đổi) trong toàn hệ thống MTTQ Việt Nam, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam sẽ chủ trì và phối hợp với các cơ quan hữu quan tổ chức các Hội nghị, cụ thể như: Hội nghị lấy ý kiến các vị trong Ban Thường trực các thời kỳ; Đoàn Chủ tịch Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam; Ban Chủ nhiệm các hội đồng tư vấn của Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam; Hội nghị lấy ý kiến các tổ chức thành viên và một số tổ chức xã hội khác; Hội nghị lấy ý kiến Chủ tịch Ủy ban MTTQ các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; Hội nghị lấy ý kiến các nhân sĩ, trí thức, luật gia, người tiêu biểu các dân tộc thiểu số, chức sắc các tôn giáo là Uỷ viên Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam; Hội nghi lấy ý kiến của các tổ chức chính trị - xã hội....Đây là hội nghị đầu tiên trong các Hội nghị mà Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam thực hiện lấy ý kiến.

Tại Hội nghị, đại biểu tham dự đã tập trung thảo luận về quyền và trách nhiệm của Nhà nước, công dân đối với đất đai; Quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất; Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; Các quy định về thu hồi, trưng dụng đất để đảm bảo công khai, minh bạch, giảm khiếu nại tại Chương VI Dự thảo; Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất; Giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất (chương IX); Đăng ký đất đai, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất; Tài chính về đất đai, giá đất; Chế độ sử dụng các loại đất; Giám sát; thanh tra, kiểm tra; giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm pháp luật về đất đai.

Cần quy định rõ hơn mục đích thu hồi

Quang cảnh Hội nghị

Góp ý cho Dự thảo Luật, PGS - TS Nguyễn Quang Tuyến (Trường Đại học Luật Hà Nội) cho rằng, việc thu hồi đất luật cần giải thích rõ các tiêu chí thế nào là vì lợi ích công cộng để tránh việc lạm dụng vì lợi ích của tư nhân. Đối với dự án do doanh nghiệp tư nhân thực hiện cần để cho người dân và doanh nghiệp tự thoả thuận.

Về thu hồi đất xây dựng hạ tầng cho người lao động tại các khu công nghiệp, khu chế xuất, khu tập trung người lao động, theo ông Tuyến, luật cần phải thể hiện rõ trong đó bao gồm xây dựng cả vật chất và tinh thần, chứ không chỉ có quy định xây nhà vì hiện nay đời sống tinh thần của người lao động ở các khu vực nói trên hầu hết đang rất kém.

Ông Tuyến cũng đề nghị, trong quá trình xây dựng phương án bồi thường, người bị thu hồi phải được tham gia ngay từ đầu. “Không xây rồi mới hỏi ý kiến người dân, đặt chuyện đã rồi, lúc đó ý kiến của người dân gần như không có tác dụng, gây thiệt thòi cho người bị thu hồi. Trong trường hợp tỷ lệ người dân không đồng tình cao thì phải giải trình, thay đổi phương án như thế nào cũng cần phải được đưa vào luật”, ông Tuyến nhấn mạnh.

Đại biểu tham dự Hội nghị

Cũng đề cập đến các trường hợp thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công đồng tại Điều 78 của Dự thảo, bà Ung Thị Xuân Hương - nguyên Chánh án Toà án TP HCM đánh giá, đối chiếu với Luật hiện hành có thể thấy quy định của Dự thảo có phạm vi mở rộng hơn, cụ thể hơn. Tuy nhiên, để thống nhất nhận thức và tránh phát sinh những bất cập trong quá trình thực hiện, cần làm rõ mục đích, tiêu chí trường hợp thật cần thiết Nhà nước phải tiến hành thu hồi.

Theo bà Hương, thu hồi đất là vấn đề liên quan đến nhiều tổ chức, lực lượng và quyền lợi, sinh kế của nhiều người dân. Đây cũng là một trong những lĩnh vực nhạy cảm có nhiều khiếu kiện. Do vậy, nên có quy định cho những trường hợp cụ thể để giải quyết hài hoà mối quan hệ giữa Nhà nước, chủ đầu tư và người sử dụng đất; đồng thời, giúp các địa phương có sự chủ động hơn trong việc thu hồi đất phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, trên cơ sở đặc điểm tình hình cụ thể của mỗi địa phương.

Tại khoản 4, Điều 60 của Dự thảo có nêu: Quy định sử dụng đất cấp dưới phải phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp trên. Đánh giá về nội dung này, bà Phạm Thị Vi Vân - Phó Chủ tịch Uỷ ban MTTQ Việt Nam tỉnh Bình Thuận cho rằng, nội dung này không thực hiện trên thực tế bởi vì quy hoạch sử dụng đất là việc phân bổ, khoanh vùng đất đai theo không gian sử dụng đất quốc gia chỉ thể hiện khoanh vùng đất chung chung, không thể hiện hết các công trình tại các địa phương. Trong khi đó, quy hoạch sử dụng đất cấp huyện theo chỉ tiêu phân bổ, thể hiện đến từng thửa đất, thể hiện chi tiết nhu cầu sử dụng đất của các ngành, lĩnh vực nên không thể phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp trên. Vì vậy, bà Vân kiến nghị, cần điều chỉnh thành quy hoạch sử dụng đất của cấp dưới phải phù hợp với “chỉ tiêu” sử dụng đất của quy hoạch sử dụng của cấp trên.

Có nên bỏ thẩm quyền giải quyết tranh chấp đối với UBND?

Đại biểu tham dự Hội nghị

Luật sư Nguyễn Văn Hậu - Ủy viên Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam cũng cho biết, về thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai, tại Điều 225 Dự thảo Luật quy định thẩm quyền giải quyết tranh chấp về đất đai theo hướng chuyển toàn bộ sang cho Tòa án nhân dân giải quyết; UBND các cấp không giải quyết tranh chấp đất đai mà chỉ cung cấp hồ sơ, tài liệu có liên quan đến việc quản lý, sử dụng đất để làm căn cứ cho Tòa án nhân dân giải quyết.

Theo ông Hậu, mặc dù trải qua nhiều lần sửa đổi, bổ sung, song pháp luật nước ta luôn giao cho UBND là một trong những cơ quan có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai. Bởi vì đây là cơ quan có chức năng quản lý Nhà nước về đất đai, nên việc thu thập hồ sơ, tài liệu liên quan đến nguồn gốc đất, liên quan đến quá trình sử dụng đất rất thuận lợi, do các hồ sơ, tài liệu này đều đang được lưu giữ tại cơ quan hành chính.

Ông Hậu nhận xét, cơ chế giải quyết thông qua UBND thủ tục đơn giản hơn, người dân không phải nộp lệ phí. Dự thảo đã sửa theo hướng bỏ thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai của UBND là đã thu hẹp bớt quyền của người dân, đã bỏ đi một cơ chế giải quyết có tính linh hoạt và có tính ưu việt riêng.

Thêm vào đó, do đất đai là một đối tượng vô cùng phức tạp nên việc chỉ giao thẩm quyền giải quyết tranh chấp cho Tòa án nhân dân thì sẽ gây ra tình trạng ùn ứ, kéo dài thời gian giải quyết tranh chấp giải quyết đất đai, trong khi vụ việc đã có thể kết thúc ngay từ những buổi làm việc tại UBND.

Ông Ngô Sách Thực, nguyên Phó Chủ tịch Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam kiến nghị, theo quy định dự thảo Luật phải kèm theo dự thảo Nghị định của Chính phủ. Phải tổ chức lấy ý kiến dự thảo các Nghị định kèm theo Dự thảo Luật mới bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ. Cần bổ sung, hoàn thiện các quy định bảo đảm công khai, minh bạch như: Công khai giá đất, bắt buộc giao dịch qua các sàn giao dịch, thanh toán qua ngân hàng, không dùng tiền mặt; Xử lý nghiêm các vi phạm.

Bên cạnh đó, cần hoàn thiện các quy định để đẩy mạnh thương mại hóa quyền sử dụng đất. Xây dựng hệ thống thông tin thị trường bất động sản gắn với thông tin đất đai; có chính sách khuyến khích phát triển thị trường quyền sử dụng đất, nhất là thị trường cho thuê đất nông nghiệp.

Ngoài ra, ông Thực cũng đề nghị, cần hoàn thiện cơ sở pháp lý và tăng cường thực hiện thanh toán không dùng tiền mặt trong giao dịch bất động sản. Có cơ chế bảo đảm thị trường bất động sản phát triển lành mạnh, an toàn, bền vừng; kiểm soát chặt chẽ, khắc phục tình trạng đầu cơ đất đai.

Tăng cường tính công khai, minh bạch và hiệu quả trong quản lý đất đai

Phó Chủ tịch Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam Trương Thị Ngọc Ánh phát biểu kết luận Hội nghị

Phát biểu tại Hội nghị, Phó Chủ tịch Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam Trương Thị Ngọc Ánh tiếp thu ý kiến góp ý của đại biểu tham dự đồng thời nhấn mạnh đây là những ý kiến rất trí tuệ, tâm huyết, chất lượng, tập trung vào những nhóm nội dung còn nhiều quan điểm, ý kiến của dự án Luật.

Theo Phó Chủ tịch Trương Thị Ngọc Ánh, có nhiều ý kiến tại hội nghị phát biểu về quản lý nhà nước về đất đai bảo đảm hài hòa lợi ích, khắc phục lợi dụng, thâu tóm đất đai, phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Các đại biểu đều khẳng định quan điểm tiếp cận khi xây dựng pháp luật về đất đai là xác định đất đai vừa là tài sản, vừa là tài nguyên đặc biệt quan trọng để chúng ta để ra những quy định để vừa bảo vệ, quản lý giữ gìn tài sản bền vững, vừa tạo cơ chế để khai thác, phát huy hiệu quả trên cơ sở cân bằng lợi ích giữa các chủ thể có liên quan.

Các đại biểu cũng nhất trí cho rằng, cần mở rộng phạm vi lấy ý kiến của nhân dân trong quá trình thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; thu hồi, bồi thường, hỗ trợ tái định cư. Do quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất là một trong những phương thức để quản lý Nhà nước nên ảnh hưởng trực tiếp đến việc sử dụng đất của người dân nói chung và người sử dụng đất nói riêng. Cũng như vậy đối với việc thu hồi, bồi thường, hỗ trợ tái định cư.

Đại biểu cũng đề nghị thể hiện trong dự án luật nguyên tắc công khai, minh bạch trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và giao đất, cho thuê đất, đấu giá quyền sử dụng đất, thu hồi, bồi thường, hỗ trợ tái định cư, kết quả xử lý vi phạm về đất đai để người dân giám sát thông qua việc bày tỏ ý kiến trực tiếp hoặc thông qua các cơ quan đại diện như Quốc hội, Hội đồng nhân dân, Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp và các đoàn thể nhân dân.

Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam thành phố Hồ Chí Minh Trần Kim Yến phát biểu tại Hội nghị

Cũng theo Phó Chủ tịch Trương Thị Ngọc Ánh, các ý kiến tại hội nghị tập trung vào việc thu hồi đất; phân tích sâu về quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất nói chung, trong đó có góp ý về các quy định đối với quyền và nghĩa vụ của từng nhóm chủ thể sử dụng đất; đồng thời ghi nhận việc thể chế hóa tinh thần NQ 18-NQ/TW về chế độ tài chính đối với đất đai trong dự thảo như: bỏ khung giá đất và xác định giá đất theo nguyên tắc thị trường; thực hiện giao đất, cho thuê đất chủ yếu thông qua đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu dự án có sử dụng đất; đánh thuế cao hơn đối với người sở hữu nhiều nhà, đất, đầu cơ và bỏ hoang đất; đề cao yêu cầu bảo vệ lợi ích người dân; tăng cường tính công khai, minh bạch và hiệu quả trong quản lý đất đai và thị trường bất động sản...

“Các ý kiến phát biểu tại Hội nghị sẽ được tiếp thu đầy đủ và thể hiện trong báo cáo của Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, báo cáo sẽ được Ban Thường trực gửi đến Chính phủ và các cơ quan có liên quan nhằm điều chỉnh các luật cho phù hợp với tình hình thực tế”, Phó Chủ tịch Trương Thị Ngọc Ánh nhấn mạnh.

Hương Diệp - Quốc Định