Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến; Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải; Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà chủ trì hội nghị

Chủ trì Hội nghị có ông Đỗ Văn Chiến, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam; ông Trần Hồng Hà, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ; ông Nguyễn Đức Hải, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội; ông Phan Xuân Dũng, Bí thư Đảng đoàn, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam.

Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến phát biểu tại Hội nghị

Phát biểu tại Hội nghị, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam Phan Xuân Dũng cho rằng, việc lấy ý kiến lần này là một chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước nhằm phát huy quyền làm chủ, huy động trí tuệ, tâm huyết của các tầng lớp nhân dân, các chuyên gia, nhà khoa học, đồng thời thể hiện ý chí, nguyện vọng và tạo sự đồng thuận trong nhân dân về việc hoàn thiện dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi); nâng cao nhận thức, trách nhiệm của mỗi cá nhân, cơ quan, tổ chức trong hệ thống Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và toàn dân đối với việc sửa đổi Luật Đất đai.

TSKH Phan Xuân Dũng, Chủ tịch Liên hiệp các Hội KH&KT Việt Nam phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: Quang Vinh.

Theo ông Phan Xuân Dũng, Hội nghị tập trung vào 12 nội dung có gợi ý gồm: Giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất; Về người sử dụng đất, hộ gia đình sử dụng đất; Căn cứ, thẩm quyền, trình tự, thủ tục lập, điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; Chính sách đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số; Các trường hợp thu hồi đất để phát triển KT-XH; Quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất; Việc sử dụng đất để thực hiện các dự án đầu tư thông qua việc thỏa thuận quyền sử dụng đất; Việc cho phép chuyển nhượng, thế chấp quyền thuê trong hợp đồng thuê đất trả tiền hằng năm; Nguyên tắc xác định giá đất, bảng giá đất cụ thể; Thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai; Chế độ sử dụng đất khu công nghiệp, khu chế xuất, cụm công nghiệp; Chính sách đất đai đối với nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân lao động và các nội dung khác mà các nhà khoa học, các chuyên gia quan tâm.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải phát biểu tại hội nghị

Phát biểu tại Hội nghị, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nhấn mạnh, đây là một dự án Luật có phạm vi tác động rộng, liên quan nhiều ngành, lĩnh vực, các tầng lớp nhân dân, các doanh nghiệp, cơ quan, đơn vị, gắn với toàn bộ đời sống kinh tế - xã hội. Qua 10 thực hiện, bên cạnh những tác động tích cực, Luật Đất đai cũng bộc lộ những bất cập, do đó, việc sửa đổi toàn diện nhằm khắc phục những bất cập, đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới. Sửa luật để phát triển kinh tế, xã hội, bảo phát huy được nguồn lực, phòng, chống tiêu cực, lãng phí trong quản lý, sử dụng đất đai.

“Với tinh thần từ sớm, từ xa, Quốc hội luôn đồng hành với Chính phủ, các cơ quan chuyên môn của Quốc hội phối hợp với các cơ quan chuyên môn của Chính phủ cùng với các chuyên gia trong từng lĩnh vực để tham gia sửa đổi Luật Đất đai lần này”, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nói.  

GS.TS Phan Trung Lý, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội phát biểu tại Hội nghị

Đóng góp ý kiến tại Hội nghị, GS.TS Phan Trung Lý, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội cho rằng, Luật Đất đai (sửa đổi) là dự thảo luật đặc biệt quan trọng; việc sửa đổi, điều chỉnh có các quan hệ trực tiếp liên quan đến đời sống người dân. Do đó, cần rà soát kỹ hơn để các quy định của dự thảo Luật lần này thực sự phù hợp với quy định của Hiến pháp, với các điều luật được cụ thể hóa nhằm thực hiện hiệu quả hơn nữa quy định tại Điều 54 Hiến pháp năm 2013 “Đất đai là tài nguyên đặc biệt của quốc gia, nguồn lực quan trọng phát triển đất nước”.

GS.TS Phan Trung Lý cho rằng, đây là yêu cầu trước hết và quan trọng nhất để bảo đảm phát huy giá trị của đất đai, nguồn tài nguyên quý giá phục vụ cho lợi ích quốc gia, phục vụ cho phát triển đất nước. Bởi vậy, phải có các quy định chặt chẽ nhằm bịt các lỗ hổng pháp luật, khắc phục tình trạng khai thác giá trị đất đai phục vụ cho lợi ích riêng, lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm; đặc biệt  ngăn chặn hiện tượng tham nhũng chính sách, lợi dụng chính sách đất đai để làm giàu cho cá nhân.

TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển đô thị Việt Nam phát biểu. Ảnh: Quang Vinh.

Theo TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển đô thị Việt Nam, trong dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) lần này đã xác định phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng không khác so với Luật 2013, song đây là nguyên tắc chung nên hợp lý tuy vậy với bối cảnh mới cần xem xét. Cụ thể hơn việc giải thích từ ngữ trong dự thảo. Dự thảo nêu 56 từ ngữ, trong khi Luật 2013 chỉ nêu 30 từ ngữ, như vậy là đã cập nhật một số khái niệm có tính thực tiễn. Tuy vậy cần xem xét điều chỉnh khái niệm đã nêu trong dự thảo về: đất xây dựng công trình ngầm, khái niệm hủy hoại đất, giá trị quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất... còn chưa gắn với thực tế có thể hiểu khác nhau. Ngoài ra, cần bổ sung một số khái niệm như: người Việt Nam định cư ở nước ngoài, người sử dụng đất, mặt nước chuyên dùng, tích tụ đất...

Về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, ông Đào Ngọc Nghiêm cho rằng, so với Luật 2013, dự thảo Luật lần này đã có nhiều quy định cụ thể hơn và khoa học hơn. Tuy nhiên, về quy định quy hoạch sử dụng đất được phê duyệt trong năm đầu tiên của kỳ quy hoạch (khoản 5 điều 67) cần xem lại vì với khối lượng lớn thì quy định này chưa sát với nguồn lực thực tế cần nghiên cứu từ kết quả giám sát quy hoạch của Quốc hội sau Luật Quy hoạch 2017. Lấy ý kiến về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất ngoài quy định tại điều 68 cần nêu rõ phải lấy ý kiến của Hội đồng nhân dân và các tổ chức xã hội nghề nghiệp.

Góp ý vào điều 71 về rà soát, điểu chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, ông Nghiêm bày tỏ sự thống nhất với các nguyên tắc về căn cứ để điều chỉnh đã nêu trong dự thảo. Đây là các nguyên tắc đúng với điều chỉnh định kỳ. Tuy nhiên, trong giai đoạn tới thực hiện Nghị quyết 06-NQ/TW về phát triển đô thị bền vững, Nghị quyết 19-NQ/TW về nông nghiệp, nông dân, nông thôn sẽ có nhiều đột phá về phát triển đô thị và nông thôn nên cần cụ thể hơn về điều chỉnh định kỳ và điều chỉnh cục bộ với quy hoạch và nhất là với kế hoạch sử dụng đất cấp tỉnh, cấp huyện. Việc bổ sung yêu cầu này sẽ góp phần tháo gỡ khó khăn trong phát triển kinh tế - xã hội.

Ông Ngô Sách Thực, nguyên Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam phát biểu. Ảnh: Quang Vinh

Góp ý về việc sử dụng đất để thực hiện các dự án đầu tư thông qua việc thỏa thuận quyền sử dụng đất, ông Ngô Sách Thực, nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cho rằng, cần làm rõ nhà đầu tư được thỏa thuận với người có quyền sử dụng đất trong việc bồi thường, chuyển mục đích sử dụng đất trong dự án đô thị, nhà ở thương mại hay không? Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Ban Chấp hành Trung ương về tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất, tạo động lực đưa nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao đã nêu: "thực hiện việc giao đất, cho thuê đất chủ yếu thông qua đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu dự án có sử dụng đất" thì mới khắc phục được hạn chế, bất cập lớn hiện hành. Do đó, ông Ngô Sách Thực nhấn mạnh phải kiên trì thực hiện nguyên tắc xuyên suốt này.

“Thỏa thuận quyền sử dụng đất là một quyền dân sự, nhưng việc thỏa thuận gắn với chuyển đổi mục đích sử dụng đất ở các dự án đô thị, nhà ở thương mại là nội dung liên quan đến lợi ích chung, không phải “cốt ở đôi bên” nữa mà phải bảo đảm nguyên tắc và quản lý của Nhà nước để bảo đảm tính thống nhất, công bằng, hài hòa lợi ích và mục đích phát huy hiệu quả sử dụng đất. Thực tế, các dự án đô thị, nhà ở thương mại nếu chỉ mình chủ đầu tư cũng không thực hiện được nếu nhà nước không làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng, tái định cư.”, ông Thực nói.

Ông Đặng Đình Luyến, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội phát biểu. Ảnh: Quang Vinh.

Tại Hội nghị, ông Đặng Đình Luyến, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội bày tỏ sự tán thành với nhiều nội dung quy định của dự thảo luật. Tuy nhiên, cơ quan soạn thảo cần tham khảo, cân nhắc thêm về thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai. Cụ thể, khoản 2 Điều 225 quy định “Tranh chấp giữa các bên phát sinh từ hoạt động thương mại liên quan đến đất đai do Tòa án nhân dân giải quyết theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự hoặc do Trọng tài thương mại giải quyết theo quy định của pháp luật trọng tài thương mại”.

Tuy nhiên, trong điều kiện thực tiễn hiện nay ở Việt Nam mà dự thảo Luật Đất đai lần này chỉ giao cho Tòa án nhân dân, Trọng tài thương mại giải quyết các tranh chấp đất đai, mà không giao cho UBND giải quyết như trước, là không phù hợp, không khả thi và sẽ kéo dài thời gian giải quyết, mất nhiều thời gian, kinh phí cho các bên tham gia giải quyết. Vì vậy, ông Luyến kiến nghị nên quy định cơ chế giải quyết tranh chấp đất đai theo hướng là khi có tranh chấp thì UBND cấp xã nơi có tranh chấp tổ chức hòa giải, nếu hòa giải không thành thì tùy theo tính chất, mức độ tranh chấp mà giao cho UBND cấp có thẩm quyền giải quyết; trường hợp các bên không đồng ý với quyết định giải quyết của UBND, thì có thể đề nghị UBND cấp trên trực tiếp giải quyết (lần 2) hoặc khởi kiện vụ án dân sự tại Tòa án nhân dân để giải quyết theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự.

Bên cạnh đó, ông Luyến cũng đề nghị cơ quan soạn thảo sửa lại Điều 226 của dự thảo Luật nhằm bảo đảm quyền khiếu nại của công dân, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất với Luật Khiếu nại; do quy định nêu trên của dự thảo Luật là làm hạn chế quyền công dân, không được khiếu nại lần 2 lên cấp trên của người giải quyết khiếu nại lần đầu và quy định này không thống nhất với quy định của Luật Khiếu nại.

Tại Hội nghị, đại biểu tham dự đã tập trung thảo luận vào một số nội dung khác như: Quyền và trách nhiệm của Nhà nước, công dân đối với đất đai; quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất; quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; các quy định về thu hồi, trưng dụng đất để đảm bảo công khai, minh bạch, giảm khiếu nại...

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà phát biểu tại Hội nghị

Thay mặt Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà gửi lời cảm ơn các cơ quan, đơn vị đã có sáng kiến phối hợp tổ chức việc lấy ý kiến của các nhà khoa học, nhà quản lý, làm cơ sở cho việc hoàn thiện dự thảo Luật Đất đai 2023, với nhiều chủ đề đã được đặt ra và gửi đến các nhà khoa học, nhà quản lý để nghiên cứu.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh, việc sửa đổi, bổ sung Luật Đất đai 2023 là sự kiện chính trị đặc biệt quan trọng đối với Quốc hội, Chính phủ, đối với cả nước. Vấn đề quản lý đất đai là hết sức rộng lớn, quan trọng, bao quát trên tất cả các lĩnh vực về kinh tế, xã hội, an ninh, quốc phòng, ngoại giao... Đất đai vừa là môi trường, vừa là tư liệu sản xuất rất quan trọng để chúng ta có thể sử dụng cho cả thế hệ hôm nay và mai sau, tạo nền tảng cho sự phát triển.

“Luật Đất đai liên quan đến mọi mặt đời sống kinh tế - xã hội, mọi người dân và có thể coi như một đạo luật gốc trong vấn đề quản lý Nhà nước về đất đai. Giải quyết đúng chính sách pháp luật đất đai không chỉ tạo môi trường ổn định, minh bạch, giải phóng được tiềm lực đất đai, mà còn góp phần bảo đảm an ninh quốc phòng, ổn định chính trị - xã hội, bảo vệ môi trường, phát triển bền vững các quyền lợi chính đáng của người dân, đó chính là tiền đề để chúng ta có thể phát triển kinh tế - xã hội, thực hiện các mục tiêu của Đại hội XIII”, Phó Thủ tướng khẳng định.

Theo Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, đây cũng là cơ hội để đánh giá năng lực của cơ quan hành pháp, lập pháp, năng lực của hệ thống chính trị thông qua việc thể chế hóa một chủ trương lớn của Đảng; làm tốt vấn đề này sẽ đánh giá được mức độ năng lực từ việc đề ra chủ trương chính sách cho đến thực thi.

Hương Diệp - ảnh Quang Vinh