Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đến dự lễ kỷ niệm. Ảnh: Trí Dũng

Tham dự có các Ủy viên Bộ Chính trị: Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Nên; các Bí thư Trung ương Đảng: Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Đỗ Văn Chiến, Chánh Văn phòng Trung ương Đảng Lê Minh Hưng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa; các Ủy viên Trung ương Đảng: Phó Chủ tịch Nước Võ Thị Ánh Xuân, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang; đại diện lãnh đạo các ban, bộ, ngành, đoàn thể Trung ương và địa phương.

Về phía Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam có: Chủ tịch Danh dự Liên hiệp Đặng Vũ Minh; Bí thư Đảng Đoàn, Chủ tịch Phan Xuân Dũng; lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Liên hiệp Hội Việt Nam qua các thời kỳ; đại diện các nhà khoa học, đại biểu trí thức người Việt Nam ở trong và ngoài nước; đại diện trí thức của 93 Hội ngành toàn quốc và 63 Liên hiệp hội tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; tổ chức khoa học và công nghệ trực thuộc Liên hiệp Hội Việt Nam…

“Nước nhà cần phải kiến thiết, kiến thiết cần phải có nhân tài”

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cùng các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước và các đại biểu tham dự buổi lễ. Ảnh: Trí Dũng

Trong Diễn văn trình bày tại Lễ kỷ niệm, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam Phan Xuân Dũng nêu rõ: Trong suốt chiều dài lịch sử dựng nước và giữ nước, cha ông ta luôn quý trọng hiền tài và đội ngũ trí thức, coi hiền tài là nguyên khí quốc gia. Nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh, nguyên khí suy thì thế nước yếu. Ngay từ khi mới thành lập nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu đã nói: “Nước nhà cần phải kiến thiết, kiến thiết cần phải có nhân tài”. Hiến pháp năm 2013 của nước ta đã hiến định: “Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam do Nhân dân làm chủ; tất cả quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức”.

Học tập, thấm nhuần tư tưởng của Bác Hồ trong việc trọng dụng người tài đức, trong bối cảnh toàn cầu hóa và xu thế phát triển như vũ bão và vô cùng nhanh chóng của khoa học và công nghệ, quan điểm của Đảng ta về phát triển đất nước là “phải bằng và dựa vào khoa học và công nghệ”, “phát triển khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu, giữ vai trò then chốt trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước”. Theo đó, nhiệm vụ trao cho đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ nước nhà là hết sức to lớn và vẻ vang.

Nhớ lại cách đây 60 năm, ngày 18.5.1963 tại Đại hội đại biểu lần thứ nhất của Hội Phổ biến khoa học và kỹ thuật Việt Nam - tiền thân của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam ngày nay, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gặp gỡ, nói chuyện và giao nhiệm vụ cho đội ngũ trí thức nước nhà. Thấm nhuần lời dạy của Bác kính yêu: “Là một bộ phận trong lực lượng cách mạng, tri thức có nhiệm vụ thi đua phụng sự Tổ quốc, phụng sự Nhân dân”, đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ Việt Nam luôn mang trên mình nhiệt huyết cách mạng, khát vọng vươn lên, đưa khoa học và công nghệ trở thành động lực, là quốc sách hàng đầu để phát triển đất nước; đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ nước ta đã ra sức, phát huy tinh thần yêu nước, một lòng theo Đảng, cùng giai cấp công nhân, giai cấp nông dân và Nhân dân cả nước đóng góp trí tuệ, sức lực xây dựng đất nước.

Hai mươi năm sau, ngày 26.3.1983 Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam được thành lập, Đảng ta đã phân công Thiếu tưởng, Anh hùng Lao động, GS.VS Trần Đại Nghĩa - một nhà khoa học lớn của đất nước, đã vì Tổ quốc, vì dân tộc để từ bỏ phú quý, giàu sang theo Bác về phụng sự Tổ quốc làm Chủ tịch đầu tiên. Từ đó đến nay, Liên hiệp Hội Việt Nam đã ngày càng khẳng định vị trí, vai trò quan trọng, là hạt nhân tập hợp, đoàn kết, phát huy sức sáng tạo của đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ Việt Nam trong nước và nước ngoài, góp phần quan trọng thúc đẩy phát triển tiềm lực khoa học và công nghệ quốc gia, phát triển kinh tế - xã hội, ổn định tư tưởng chính trị, giữ vững quốc phòng, an ninh của đất nước, được Đảng, Nhà nước và Nhân dân ghi nhận, đánh giá cao.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cùng các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước và các đại biểu thực hiện nghi lễ chào cờ. Ảnh: Trí Dũng

Liên hiệp Hội - thực sự là nòng cốt, đi đầu trong sự nghiệp xây dựng đội ngũ trí thức Việt Nam

Trong suốt chiều dài lịch sử của đất nước, đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ của cách mạng Việt Nam đã một lòng đi theo Đảng, theo Bác kính yêu, phấn đấu liên tục và đã có nhiều cống hiến, phát huy sức mạnh đoàn kết trong liên minh công - nông - trí vì sự nghiệp của Đất nước, của Dân tộc và Nhân dân đã cống hiến cho sự nghiệp giải phóng và xây dựng đất nước, để Việt Nam ta có cơ đồ sáng lạn, một vị thế như ngày nay.

Khẳng định điều này và báo cáo một số nét cơ bản về chặng đường 40 năm xây dựng và trưởng thành của Liên hiệp Hội Việt Nam, ông Phan Xuân Dũng cho biết, là thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Liên hiệp Hội Việt Nam đã tập hợp được đông đảo đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ trong và ngoài nước, những ngày đầu thành lập chỉ có 15 hội thành viên với số lượng rất ít ỏi, nhưng đến nay, dưới sự chỉ đạo sáng suốt của Đảng đã tập hợp được trên 2,2 triệu trí thức trong số 3,7 triệu hội viên, chiếm 32,5% đội ngũ trí thức cả nước, đã tập hợp được 156 hội thành viên gồm 63 Liên hiệp Hội địa phương và 93 Hội ngành toàn quốc, thành lập gần 600 tổ chức khoa học và công nghệ trực thuộc, Quỹ Hỗ trợ sáng tạo kỹ thuật Vifotec, Nhà xuất bản tri thức và Báo Tri thức và Cuộc sống.

Công tác tư vấn, phản biện và giám định xã hội là nội dung cơ bản của hoạt động Liên hiệp Hội Việt Nam, là kênh quan trọng của Đảng, Nhà nước, Quốc hội trong việc lấy ý kiến để quyết định các vấn đề quan trọng của quốc gia, dân tộc. Trong những năm gần đây, mỗi năm Liên hiệp Hội Việt Nam triển khai khoảng 500 - 600 nhiệm vụ; trong 5 năm qua đã tư vấn, phản biện được khoảng 3.000 nhiệm vụ. Các nhiệm vụ tập trung vào góp ý các dự thảo Báo cáo chính trị trình Đảng các cấp, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, khoa học và công nghệ, giáo dục và đào tạo, bảo vệ môi trường, y tế; các dự thảo luật quan trọng, các dự án đầu tư trọng điểm; các vấn đề nóng cần sự vào cuộc của trí thức khoa học và công nghệ. Liên hiệp hội từ Trung ương tới tỉnh, thành trở thành cầu nối tin tưởng giữa trí thức với Đảng.

Thông qua Liên hiệp Hội, các cấp ủy Đảng và chính quyền lấy ý kiến đóng góp của trí thức khoa học và công nghệ về các dự thảo văn kiện, qui hoạch phát triển, đề án, dự án lớn… được các ban, bộ ngành nghiên cứu tiếp thu. Nhiều nhiệm vụ đã nhận được sự quan tâm, động viên, khích lệ của Chủ tịch Quốc hội, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các Phó Chủ tịch Quốc hội, Phó Thủ tướng Chính phủ, các Bộ trưởng, trưởng ngành.

Hoạt động khoa học và công nghệ với nội dung nổi bật là nghiên cứu ứng dụng. Nhiều cán bộ khoa học có năng lực, tuy đã nghỉ hưu, nhưng còn sức khỏe đã tích cực tham gia nghiên cứu ở các hội. Hàng năm có hàng trăm để tài nghiên cứu từ cấp Nhà nước cho tới cơ sở đã được thực hiện ở các hội và các tổ chức khoa học và công nghệ.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước cùng các đại biểu tham dự buổi lễ. Ảnh: Trí Dũng

Thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước về xã hội hóa các hoạt động khoa học và công nghệ, giáo dục và đào tạo, bảo vệ môi trường, chăm sóc sức khỏe Nhân dân, Liên hiệp Hội ở Trung ương và địa phương cùng với các hội ngành thành viên, các tổ chức khoa học và công nghệ trực thuộc đã có nhiều đóng góp quan trọng hiệu quả. Công tác xã hội hóa đã góp phần tích cực đưa tiến bộ khoa học và công nghệ vào cuộc sống, góp phần phát triển cộng đồng, giảm nghèo bền vững, bảo đảm an ninh lương thực, cải thiện dinh dưỡng và thúc đẩy phát triển nông nghiệp bền vững.. Đầu tư cho khoa học và công nghệ từ Liên hiệp Hội Việt Nam đã góp phần quan trọng trong việc thu hút nguồn lực xã hội, từ 20% cách đây 10 năm, thì nay đã lên tới 60%.

Công tác phổ biến kiến thức khoa học và công nghệ vào cuộc sống được đẩy mạnh, đặc biệt là việc chuyển giao công nghệ tới các hợp tác xã, các hộ gia đình, vùng sâu, vùng xa, góp phần tham gia công tác xóa đói, giảm nghèo, đã được Nhân dân đánh giá cao về hiệu quả của hoạt động này.

Công tác tôn vinh trí thức được đề cao, là sự khẳng định, khích lệ đội ngũ trí thức phấn đấu nhiều hơn, đóng góp nhiều hơn, đã tạo nên một phong trào thi đua yêu nước trong hoạt động khoa học và công nghệ thông qua tổ chức các cuộc thi, hội thi, giải thưởng khoa học và công nghệ, phổ biến Sách vàng sáng tạo…

Đánh giá cao những thành tích hoạt động của Liên hiệp Hội Việt Nam trong suốt 40 năm qua, Đảng và Nhà nước đã trao tặng cho Liên hiệp Hội Việt Nam và các hội thành viên nhiều phần thưởng cao quý, trong đó có Huân chương Hồ Chí Minh, Huân chương Độc lập và Huân chương Lao động; nhiều nhà khoa học đã được vinh danh Anh hùng lao động thời kỳ đổi mới và có nhiều giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ.

Ngày càng khẳng định vai trò quan trọng của đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ nước nhà

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng phát biểu chỉ đạo tại buổi lễ

Trong phát biểu tại Lễ kỷ niệm, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nêu rõ: Trải qua quá trình lịch sử lâu dài của Dân tộc, trí thức Việt Nam luôn luôn nêu cao tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc, và giữ vai trò quan trọng trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước. Cũng chính vì vậy mà cha ông ta đã luôn luôn quý trọng hiền tài và đội ngũ trí thức. Hơn 500 năm về trước, Đông các Đại học sĩ Triều Lê Thân Nhân Trung vâng mệnh của vua Lê Thánh Tông đã soạn bài ký cho tấm bia Văn Miếu, tại Quốc Tử Giám, trong đó đã khẳng định vai trò đặc biệt cao cả và quan trọng của nhân tài trong công cuộc làm hưng thịnh cho Đất nước: "Hiền tài là nguyên khí của quốc gia.Nguyên khí thịnh thì Đất nước mạnh và càng lớn lao; nguyên khí suy thì thế nước yếu và càng xuống thấp".

Trong thời đại Hồ Chí Minh, đội ngũ trí thức của nước nhà đã không ngừng phấn đấu hy sinh, hăng hái tham gia xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, góp phần đưa sự nghiệp cách mạng của Nhân dân ta đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Ngay từ khi mới thành lập nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu đã nói: "Nước nhà cần phải kiến thiết; kiến thiết cần phải có nhân tài"; "Trí thức là vốn liếng quý báu của Dân tộc...". Nghị quyết số 27-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá X ngày 6.8.2008 đã khẳng định: "Xây dựng đội ngũ trí thức vững mạnh là trực tiếp nâng tầm trí tuệ của Dân tộc, sức mạnh của Đất nước; nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng và chất lượng hoạt động của hệ thống chính trị. Đầu tư cho xây dựng đội ngũ trí thức là đầu tư cho phát triển bền vững".

Toàn cảnh buổi lễ

Nhấn mạnh những dấu mốc nổi bật trong chặng đường 40 năm hình thành và phát triển của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam qua các thời kỳ, Tổng Bí thư vui mừng nhận thấy: Trong suốt cuộc hành trình 40 năm qua, từ 15 tổ chức Hội ban đầu, đến nay Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam đã có tới 156 hội thành viên (gồm 63 liên hiệp hội ở các địa phương và 93 hội ngành toàn quốc), gần 600 tổ chức khoa học và công nghệ, hình thành một mạng lưới các tổ chức thành viên và trực thuộc rộng khắp cả nước, đa ngành, đa lĩnh vực; tập hợp, thu hút được khoảng 3,7 triệu hội viên, trong đó có khoảng 2,2 triệu hội viên trí thức, chiếm gần 1/3 số trí thức trong cả nước.

Nhờ tích cực tham gia xây dựng và phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam đã đạt được những kết quả to lớn, ngày càng khẳng định vị trí, vai trò quan trọng của đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ nước nhà, được Đảng và Nhà nước đánh giá cao; thực hiện tốt vai trò là cầu nối giữa các hội thành viên với các cơ quan của Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam để vận động, tập hợp trí thức khoa học và công nghệ trong và ngoài nước vì sự nghiệp của Đảng, của Nhân dân và Đất nước. Trong đội ngũ đó, có rất nhiều tấm gương sáng, có nhiều đóng góp lớn lao cho Đất nước và Dân tộc, như: Giáo sư, Viện sĩ, Anh hùng Trần Đại Nghĩa; Giáo sư Tôn Thất Tùng; Giáo sư Tạ Quang Bửu; Giáo sư Hà Học Trạc; Giáo sư, Viện sĩ Vũ Tuyên Hoàng...

Tổng Bí thư nhấn mạnh: Đảng và Nhà nước ta hoan nghênh, biểu dương và đánh giá cao các hoạt động và kết quả đóng góp của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam; ghi nhận những cố gắng, nỗ lực và thành tích lớn lao, những cống hiến to lớn của đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật nước nhà.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tham quan gian trưng bày sách tại lễ kỷ niệm. Ảnh: Trí Dũng

Dự báo, trong những năm tới, tình hình thế giới và trong nước tiếp tục còn có những diễn biến nhanh chóng, phức tạp, khó lường. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thư tư tiếp tục phát triển mạnh mẽ, thúc đẩy sự phát triển nhẩy vọt trên nhiều lĩnh vực, tạo ra cả thời cơ và thách thức mới đối với mọi quốc gia. “Tình hình đó đòi hỏi các tổ chức khoa học và công nghệ, đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ nước ta, đặc biệt là trí thức, các nhà khoa học thuộc Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, cần nỗ lực phấn đấu, có nhiều đóng góp to lớn hơn nữa, có hiệu quả cao hơn nữa cho sự nghiệp xây dựng, phát triển nhanh và bền vững của Đất nước”, Tổng Bí thư nói.

Việc xây dựng và phát triển Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam không chỉ là trách nhiệm và bổn phận của đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ mà còn là trách nhiệm của các cấp ủy đảng, chính quyền và các đoàn thể trong cả hệ thống chính trị, nhưng Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam vẫn phải là chủ công. Nhấn mạnh điều này, Tổng Bí thư đề nghị, Liên hiệp các Hội cần chủ động tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động, làm tốt hơn nữa công tác vận động trí thức trong tình hình mới, thể hiện rõ vai trò chủ công của mình trong việc vận động, tập hợp, đoàn kết và phát huy tối đa tiềm năng, sức sáng tạo của đội ngũ trí thức.

Trao đổi, gợi mở tại Lễ kỷ niệm, Tổng Bí thư đề nghị, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, trí thức khoa học và công nghệ Việt Nam cần tiếp tục chủ động và làm tốt hơn nữa nhiệm vụ tham mưu cho Đảng và Nhà nước. Phối hợp với cấp ủy, chính quyền, MTTQ Việt Nam và các đoàn thể tiếp tục quán triệt thực hiện thật tốt Nghị quyết số 27-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Kết luận số 52-KL/TW ngày 30.5.2019 của Ban Bí thư về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 khóa X về xây dựng đội ngũ trí thức Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; Kết luận số 93-KL/TW, ngày 20.11.2020 của Ban Bí thư về việc tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW của Bộ Chính trị về đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam và các tổ chức hội thành viên hoạt động có hiệu quả hơn.

Tổng Bí thư lưu ý, Liên hiệp các Hội cần tiếp tục làm tốt hơn nữa nhiệm vụ tư vấn, phản biện trong quá trình xây dựng, hoàn thiện các cơ chế, chính sách, các văn bản quy phạm pháp luật với các tiêu chí cụ thể, thu hút, trọng dụng, sử dụng, đãi ngộ và tôn vinh trí thức, nhằm xây dựng đội ngũ trí thức nước ta không ngừng lớn mạnh, bảo đảm đủ số lượng và chất lượng, có cơ cấu phù hợp, đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong thời kỳ hội nhập; có kế hoạch bố trí, sử dụng đội ngũ trí thức một cách hợp lý; có chính sách thu hút trí thức trẻ được đào tạo chính quy thực sự có trình độ, năng lực, có phẩm chất đạo đức tham gia hoạt động trong các viện nghiên cứu, nhà trường và doanh nghiệp; xây dựng cơ chế, chính sách thu hút, tập hợp trí thức là người Việt Nam ở nước ngoài tích cực tham gia hiến kế, hợp tác đào tạo, nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ mới; quan tâm công tác khuyến khích, tôn vinh những trí thức có thành tích xuất sắc trong hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ.

Cùng với đó, cần tăng cường củng cố tổ chức, nâng cao hiệu quả hoạt động của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam từ Trung ương tới địa phương; tham mưu xây dựng cơ chế, chính sách, tạo điều kiện thuận lợi cho đội ngũ trí thức hoạt động và đóng góp cho sự phát triển nước nhà. Nâng cao vai trò lãnh đạo của Đảng đoàn và các cấp ủy Đảng trong việc lãnh đạo, chỉ đạo, tạo điều kiện cho trí thức truyền bá kiến thức, hướng dẫn quần chúng nhân dân tiến quân vào khoa học và công nghệ để giải quyết những vấn đề bức thiết trong cuộc sống, sản xuất, kinh doanh và bảo vệ môi trường.

Tiếp tục đổi mới nội dung và phương thức hoạt động để nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả công tác. Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam và các tổ chức hội thành viên phải nâng cao tính chủ động, năng động, sáng tạo; có nhiều nội dung, hình thức hoạt động phong phú gắn với chiến lược, kế hoạch, chương trình phát triển kinh tế - xã hội của ngành, khu vực và cả nước, thu hút ngày càng đông các hội viên tham gia. Làm tốt hơn nữa công tác giáo dục chính trị, giáo dục tư tưởng đối với đội ngũ trí thức để anh chị em nhận thức sâu sắc hơn nữa vinh dự và trách nhiệm của mình đối với Tổ quốc, với Nhân dân; nỗ lực đoàn kết phấn đấu, lao động sáng tạo, hoàn thành thật tốt trọng trách của mình; tăng cường công tác bồi dưỡng chính trị, cũng như đạo đức nghề nghiệp cho đội ngũ trí thức; động viên anh chị em có nhiều đóng góp tâm sức, trí tuệ vào công cuộc xây dựng, phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ vững chắc sự bình yên của nước nhà.

Thanh Tâm/Đại biểu Nhân dân