Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến với bà con dân tộc Sán Dìu xã Yên Dương, huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc

Thủ tướng Chính phủ đã đề nghị Ban Chỉ đạo Trung ương các Chương trình mục tiêu quốc gia và các Bộ, ngành có trách nhiệm nghiên cứu, trả lời các kiến nghị, đề xuất của MTTQ Việt Nam và nhân dân theo quy định; tham mưu, báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ những nội dung vượt thẩm quyền.

Nhiều nội dung và cách làm sáng tạo trong triển khai Chương trình MTQG

Thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước, MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội đã chủ động triển khai, thực hiện và tổ chức giám sát Chương trình MTQG 1719 với nhiều nội dung và cách làm sáng tạo.

Theo đó, Ban Thường trực UBTƯ MTTQ Việt Nam đã chủ động phối hợp với Ủy ban Dân tộc ký kết Chương trình phối hợp công tác giai đoạn 2021- 2025. Thực hiện Chương trình phối hợp của Trung ương, 52 tỉnh, thành phố vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã ký kết Chương trình phối hợp công tác với Ban Dân tộc của các tỉnh. Một trong những nội dung trọng tâm là công tác phối hợp triển khai, thực hiện và giám sát Chương trình MTQG 1719. Tiêu biểu là các tỉnh, thành phố: Hà Nội, Cần Thơ, Lạng Sơn, Nghệ An, Thanh Hóa, Quảng Bình, Quảng Trị, Tuyên Quang, Cao Bằng.

Trong Chương trình phối hợp, Ban Thường trực chỉ đạo Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp hướng dẫn Ban Giám sát đầu tư cộng đồng xây dựng kế hoạch cụ thể, phấn đấu mỗi năm giám sát từ 1- 3 công trình đầu tư của xã, của thôn thuộc địa bàn vùng dân tộc thiểu số và miền núi trong Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế- xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025.

Hàng năm, Ban Thường trực UBTƯ MTTQ Việt Nam xây dựng kế hoạch giám sát trong phạm vi cả nước từ 1-2 dự án trong Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế- xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025. Năm 2023 giám sát tổng thể chương trình để làm căn cứ đề xuất cho giai đoạn 2026-2030.

Trong đó tập trung giám sát việc tổ chức triển khai, thực hiện, giám sát việc xác định đối tượng thụ hưởng Chương trình; Giám sát việc phân bổ nguồn vốn thực hiện Chương trình; Giám sát công tác chuẩn bị đầu tư, quyết định đầu tư các dự án, tiểu dự án thành phần của Chương trình; Giám sát việc triển khai các dự án, tiểu dự án thành phần của Chương trình; Giám sát công tác GPMB, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư các dự án, tiểu dự án thành phần của Chương trình; Giám sát việc nghiệm thu, bàn giao sử dụng các dự án, tiểu dự án thành phần của Chương trình; Giám sát việc thanh quyết toán các dự án, tiểu dự án thành phần của Chương trình MTQG dân tộc thiểu số và miền núi. Giám sát, đánh giá hiệu quả việc triển khai thực hiện Chương trình.

Trong năm 2022 tập trung 3 nội dung chính: Giám sát việc tổ chức triển khai, thực hiện; Giám sát việc xác định đối tượng thụ hưởng Chương trình và giám sát việc phân bổ nguồn vốn thực hiện Chương trình. Đối tượng giám sát là các Bộ, ngành liên quan ở Trung ương và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh; Các cơ quan, tổ chức, đơn vị các địa phương có đối tượng thụ hưởng Dự án. Trong đó Trung ương lựa chọn một số tỉnh giám sát trực tiếp, các tỉnh còn lại tổ chức thực hiện giám sát, báo cáo Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam.

Để đẩy mạnh việc thực hiện Chương trình, Ban Thường trực UBTƯ MTTQ Việt Nam đã ban hành Kế hoạch số 595 về triển khai thực hiện và giám sát chương trình mục tiêu quốc gia dân tộc thiểu số và miền núi năm 2022. Theo đó, Ban Thường trực chỉ đạo Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp tập trung thực hiện 6 nội dung chính sau: Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động các tầng lớp nhân dân tích cực tham gia triển khai thực hiện Chương trình thông qua các cơ quan báo chí của MTTQ Việt Nam, Trang Thông tin Điện tử MTTQ Việt Nam và hệ thống Fanpage MTTQ Việt Nam; Tổ chức tập huấn hướng dẫn nghiệp vụ, hội thảo, biên soạn tài liệu phục vụ công tác triển khai thực hiện và giám sát với 5 chuyên đề trọng tâm; Xây dựng mô hình điểm về công tác giám sát tại các địa phương vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi; Tổ chức khảo sát, tập hợp, tổng hợp ý kiến, kiến nghị của nhân dân liên quan đến việc triển khai thực hiện và tổ chức kiểm tra, đánh giá, tổng kết.

Thực hiện các chủ trương công tác của Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, hầu hết Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các tỉnh, thành phố vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã xây dựng Kế hoạch triển khai, thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia 1719. Nhiều tỉnh, thành phố đã tổ chức thành lập Đoàn giám sát Chương trình tại cấp huyện và cơ sở. Tuy nhiên do nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan việc tổ chức triển khai, thực hiện và giám sát Chương trình mới đạt được một số kết quả bước đầu.

Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến tại Lễ Tuyên dương học sinh, sinh viên, thanh niên dân tộc thiểu số (DTTS) xuất sắc, tiêu biểu năm 2022

Sáu nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2023

Để đẩy mạnh việc triển khai, thực hiện và giám sát Chương trình, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đề nghị Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các tỉnh, thành phố vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tập trung thực hiện tốt các nội dung, giải pháp sau sau:

Một là, tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030 theo Hướng dẫn 92 của Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam với các hình thức tuyên truyền miệng, tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, các ấn phẩm của các cơ quan, tổ chức; Tuyên truyền thông qua hoạt động của các vị Ủy viên Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp, người có uy tín tiêu biểu; Tuyên truyền bằng các hoạt động văn hóa, nghệ thuật, các hình thức sân khấu hóa; phát thanh truyền hình, phim ảnh. Các báo, tạp chí, Trang Thông tin điện tử, Fangape của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam duy trì nâng cao chất lượng các chuyên trang, chuyên mục tuyên truyền về Chương trình MTQG 1719.

Hai là, tập trung phổ biến, giới thiệu các nội dung của Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi giai đoạn 2021 - 2030 đến các cấp, các ngành, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp, Ban Công tác Mặt trận ở khu dân cư và các tổ chức thành viên trên địa bàn cả nước, nhất là vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tạo sự đồng bộ, kịp thời, thống nhất và có hiệu quả trong thực hiện Chương trình.

Tuyên truyền bản sắc văn hóa tốt đẹp của các dân tộc thiểu số đi đôi với xóa bỏ phong tục tập quán lạc hậu; thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em; xây dựng hệ thống chính trị ở cơ sở vững mạnh, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, đảm bảo an ninh biên giới quốc gia; củng cố, tăng cường khối đại đoàn kết các dân tộc, nâng cao niềm tin của đồng bào các dân tộc đối với Đảng và Nhà nước.

Tuyên truyền vận động nhân dân tích cực tham gia triển khai, thực hiện và giám sát Chương trình; phản ánh, giới thiệu những mô hình hay, cách làm sáng tạo trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trong việc triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030.

Tuyên truyền về công tác giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên, hoạt động giám sát của Ban Giám sát đầu tư cộng đồng vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi; vai trò của các già làng, trưởng bản, người có uy tín tiêu biểu trong việc triển khai thực hiện Chương trình.

Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến và Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Gia Lai Hồ Văn Niên tặng quà cho đại biểu tham dự Hội nghị tiếp xúc, lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi các tỉnh khu vực Tây Nguyên tháng 12/2022

Ba là, Biên soạn, giới thiệu những nội dung cơ bản Nghị quyết 88, 120 của Quốc hội phê duyệt Đề án tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi giai đoạn 2021 - 2030 và Quyết định 1719 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi giai đoạn 2021 - 2030; tập trung giới thiệu những mục tiêu tổng quát, mục tiêu cụ thể, các dự án, tiểu dự án, các nội dung đầu tư phát triển để các tầng lớp nhân dân hiểu rõ mục đích, ý nghĩa nhân văn của Chương trình trên cơ sở đó tích cực tham gia triển khai, thực hiện và giám sát Chương trình.

Bốn là, Biên soạn giới thiệu nội dung cơ bản Quyết định 33 ngày 12/11/2020 của Thủ tướng Chính phủ quy định về: “Tiêu chí phân định vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi theo trình độ phát triển giai đoạn 2021-2025”; Quyết định 861 ngày 04/6/2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt danh sách các xã khu vực III, II, I thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi giai đoạn 2021 - 2025.

Theo đó, cả nước có 3.434 xã thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi trên 51 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, gồm 1.673 xã khu vực I; 210 xã khu vực II và 1.551 xã khu vực III. Quyết định 612 ngày 16/9/2021 của Ủy ban Dân tộc phê duyệt các thôn đặc biệt khó khăn vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi giai đoạn 2021- 2025. Trong đó cả nước có 13.222 thôn đặc biệt khó khăn; 11.179 thôn của xã khu vực III, 736 thôn của xã khu vực II, 1.184 thôn của xã khu vực I và 123 thôn thuộc các xã có thôn thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi trên 41 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Đây là những căn cứ cơ bản, chủ yếu để Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp, các tổ chức chính trị- xã hội trong đó có các tỉnh Duyên hải miền Trung tổ chức giám sát đối tượng, phạm vi thực hiện Chương trình MTQG 1719.

Năm là, Biên soạn, giới thiệu những nội dung cơ bản của Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam năm 2015 liên quan đến công tác giám sát và phản biện xã hội; Nghị quyết liên tịch số 403 ngày 15/6/2017 giữa Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam quy định chi tiết các hình thức giám sát, phản biện của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; Nghị định 29 ngày 26/3/2021 của Chính phủ các điều quy định quyền và trách nhiệm của Ban giám sát đầu tư cộng đồng đối với các chương trình, dự án đầu tư công tại địa bàn xã, phường, thị trấn được triển khai thực hiện Chương trình.

Sáu là, đẩy mạnh thực hiện các chủ trương công tác của Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam về thực hiện, giám sát Chương trình MTQG 1719. Tổ chức tập huấn nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp, các tổ chức chính trị- xã hội, Ban Thanh tra nhân dân, Ban Giám sát đầu tư cộng đồng. Phát huy vai trò của người có uy tín tiêu biểu, già làng trưởng bản; Tổng hợp các ý kiến, kiến nghị của nhân dân; tổ chức tổng kết, đánh giá nhân rộng mô hình điểm, các mô hình hay, cách làm sáng tạo trong việc thực hiện, giám sát Chương trình. Tổ chức biểu dương, khen thưởng các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong triển khai thực hiện và giám sát Chương trình MTQG 1719.

Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021- 2030 là một trong 3 Chương trình mục tiêu quốc gia lần đầu tiên được tổ chức triển khai thực hiện với nhiều nội dung mới, nhiều dự án, tiểu dự án và nội dung đầu tư phát triển. Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đề nghị Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp chủ động phối hợp với các tổ chức chính trị- xã hội, các bộ, ngành liên quan triển khai thực hiện và giám sát Chương trình đạt kết quả tốt nhất, đạt được mục đích, yêu cầu đã đặt ra.