Quang cảnh phiên họp

Trình bày Tờ trình của Chính phủ tại Phiên họp, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt cho rằng: Sở hữu trí tuệ (SHTT) là yếu tố quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội vì tài sản trí tuệ có giá trị lớn trong nền kinh tế trí thức, là nguồn lực cho phát triển sản xuất kinh doanh và là công cụ cạnh tranh hiệu quả của doanh nghiệp và nền kinh tế.

Trải qua 16 năm thi hành (từ khi được ban hành năm 2005 đến nay), Luật SHTT đã phát huy vai trò trong việc điều chỉnh các quan hệ pháp luật đối với loại tài sản đặc biệt này.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng, Luật SHTT được ban hành năm 2005 (sửa đổi, bổ sung năm 2009 và 2019) đã tạo lập khung pháp lý hữu hiệu, phát triển hoạt động SHTT của tổ chức, cá nhân trên lãnh thổ Việt Nam phù hợp với quy định của pháp luật và đáp ứng chuẩn mực quốc tế về bảo hộ SHTT.  

Thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật SHTT, Ủy ban Pháp luật cho rằng, qua hơn 15 năm thi hành và trong điều kiện phát triển mới của đất nước, Ủy ban Pháp luật tán thành việc sửa đổi Luật để đáp ứng các yêu cầu sau đây: Thể chế hóa chủ trương của Đảng tại Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, trong đó xác định hoàn thiện hệ thống pháp luật, nhất là pháp luật về bảo hộ SHTT và giải quyết các tranh chấp dân sự, khắc phục những điểm nghẽn cản trở sự phát triển của đất nước.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Thị Mai Phương cho rằng, việc sửa đổi luật lần này nhằm khắc phục những tồn tại, hạn chế, bất cập của Luật hiện hành để thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo, chủ động, tích cực ứng dụng các thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 thông qua việc tăng cường khai thác và thực thi quyền SHTT, giúp hoạt động này ngày càng tiệm cận với thực tiễn và thông lệ tiến bộ của thế giới. Nội luật hóa đầy đủ các cam kết liên quan đến quyền SHTT đã được ghi nhận trong các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, đặc biệt là Hiệp định CPTPP và Hiệp định EVFTA. Bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất với các luật có liên quan đã được Quốc hội ban hành trong thời gian qua.

Về quyền đăng ký sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí là kết quả của nhiệm vụ khoa học và công nghệ sử dụng ngân sách nhà nước, Ủy ban Pháp luật cơ bản nhất trí với phương án 1 về việc giao quyền đăng ký cho tổ chức chủ trì một cách tự động và không bồi hoàn, tổ chức chủ trì có quyền sở hữu sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí khi được cấp bằng bảo hộ.

Tuy nhiên, đề nghị cần tiếp tục rà soát, hoàn thiện phương án này theo hướng bổ sung, làm rõ “cơ chế phân chia hợp lý lợi ích Nhà nước, cơ quan chủ trì và tác giả” để thể chế hóa đầy đủ chủ trương của Đảng tại Nghị quyết số 20-NQ/TW; nghiên cứu mở rộng cơ chế giao quyền sở hữu tương tự đối với giống cây trồng, một số đối tượng của quyền tác giả và quyền liên quan; khắc phục sự không thống nhất giữa quy định về quyền đăng ký, sở hữu đối với kết quả của nhiệm vụ khoa học và công nghệ có sử dụng ngân sách nhà nước trong các luật hiện hành để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Phát biểu tại phiên họp, đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp Phạm Văn Hòa cho rằng, Luật SHTT mới sửa đổi năm 2019, nay lại tiếp tục sửa đổi, bổ sung, vì vậy cơ quan chủ trì cần nghiên cứu kỹ nội dung để tuổi thọ của Luật được kéo dài, tránh gây tốn kém và bức xúc trong nhân dân. Việc đăng ký sáng chế, kiểu dáng công ngiệp, Bộ KHCN cần thống nhất sao cho hài hòa lợi ích của nhà nước và người có bằng sáng chế.  

Về xử phạt vi phạm hành chính đối với các hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, một số ý kiến nhận thấy phương án 1 về việc không áp dụng biện pháp xử phạt vi phạm hành chính đối với các hành vi xâm phạm quyền SHTT đối với các sáng chế, kiểu dánh công nghiệp, thiết kế bố trí, tên thương mại, bí mật kinh doanh và hành vi cạnh tranh không lành mạnh mà chỉ bị xử lý bằng biện pháp dân sự có một số điểm chưa hợp lý. Đó là: Biện pháp xử lý vi phạm hành chính được áp dụng để xử lý các vi phạm pháp luật về quản lý nhà nước mà không phải là tội phạm. Biện pháp này có phạm vi áp dụng riêng và không loại trừ quyền của các bên khởi kiện ra tòa theo thủ tục tó tụng dân sự để yêu cầu bồi thường thiệt hại do hành vi xâm phạm quyền SHTT gây ra.

Với quy định về bảo hộ nhãn hiệu âm thanh (Khoản 1 Điều 72, khoản 1 Điều 73 và khoản 2 Điều 74 của Luật SHTT được sửa đổi, bổ sung theo các khoản 31, 32 và 33 Điều 1 của dự thảo Luật), nhiều đại biểu cho rằng: Dự thảo Luật đã mở rộng việc bảo hộ nhãn hiệu âm thanh nhằm đảm bảo thực hiện các cam kết của Việt Nam tại Hiệp định CPTPP và Hiệp định EVFTA. Tuy nhiên Ủy ban Pháp luật nhận thấy nội dung sửa đổi tại các khoản 31, 32 và 33 Điều 1 của dự thảo Luật chưa bảo đảm được tính thống nhất, tính khả thi đối với việc bảo hộ loại nhãn hiệu này.

Kết luận Phiên họp, đồng chí Hoàng Thanh Tùng - Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội khẳng định, Ban soạn thảo dự án Luật, Chính phủ và cơ quan thẩm tra dự án Luật đã tiếp thu ý kiến của các đại biểu đã phát biểu, làm rõ những vấn đề mà đại biểu Quốc hội quan tâm. Tán thành việc sửa đổi luật theo cam kết tại các điều ước quốc tế mà Việt Nam tham gia các Hiệp định quốc tế. Rà soát kỹ các mục có liên quan để nhận diện rõ trong quá trình xây dựng dự thảo Luật, cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát các luật có nội dung liên quan như Bộ luật dân sự, Bộ luật tố tụng dân sự, Luật Khoa học và Công nghệ, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công…