Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc trình bày Tờ trình của Chính phủ. Ảnh: Quang Khánh

Công khai việc sử dụng Quỹ vaccine

Sau khi nghe Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc trình bày Tờ trình của Chính phủ, Quốc hội đã nghe Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Nguyễn Phú Cường trình bày Báo cáo thẩm tra đánh giá tình hình thực hiện NSNN năm 2021, dự toán NSNN, phương án phân bổ NSTW năm 2022 và kế hoạch tài chính 3 năm 2022-2024.

Đánh giá chung về thu NSNN năm 2021, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách nêu rõ, tình hình thực hiện dự toán NSNN 2021 nổi lên một số vấn đề cần lưu ý. Trong đó, có vấn đề tổng số thu cân đối NSNN ước vượt dự toán, nhưng nhiều khoản thu quan trọng không đạt hoặc vượt thấp so với dự toán. Nếu loại trừ các khoản tăng thu từ đất, tài nguyên thì số thu nội địa không đạt dự toán, cơ cấu thu chưa vững chắc. Thu NSTW hụt khá lớn, khoảng 28-29 nghìn tỷ đồng đã ảnh hưởng rất lớn đến việc triển khai nhiệm vụ của NSTW. Thu từ bán vốn nhà nước tại doanh nghiệp Trung ương đạt 2,5% dự toán. Do vậy, Ủy ban Tài chính – Ngân sách đề nghị Chính phủ báo cáo rõ nguyên nhân chủ quan để có giải pháp khắc phục trong các năm tiếp theo.

Về chi NSNN, từ thời điểm dịch Covid-19 bùng phát đến nay, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã kịp thời ban hành các Nghị quyết nhằm đáp ứng đầy đủ, kịp thời nguồn kinh phí cho phòng, chống dịch. Ủy ban Tài chính – Ngân sách đề nghị, cần tập trung đánh giá toàn diện hiệu quả chính sách đã thực hiện, chỉ rõ các kết quả đạt được, những tồn tại, hạn chế, nguyên nhân; tác động thực tế, tính lan tỏa của các chính sách. Đối với việc mua, tiếp nhận vaccine, cần báo cáo cụ thể số vaccine được hỗ trợ, viện trợ; dự kiến nhu cầu trong trường hợp dịch kéo dài; công khai việc sử dụng Quỹ vaccine; đẩy nhanh tiến độ nghiên cứu, sản xuất vaccine trong nước, đi đôi với bảo đảm chất lượng, an toàn, đáp ứng kịp thời với các biến chủng Covid-19 mới xuất hiện. Đồng thời, cần báo cáo cụ thể về: tổng nguồn lực đã bố trí mua sắm vật tư, trang thiết bị phục vụ phòng, chống dịch; kết quả việc sử dụng NSNN trong việc mua sắm vật tư, trang thiết bị, phương tiện phục vụ phòng, chống dịch; khả năng đáp ứng tình hình hiện nay.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Nguyễn Phú Cường trình bày Báo cáo thẩm tra

Chậm rà soát quỹ ngoài ngân sách

Ủy ban Tài chính – Ngân sách cũng lưu ý, việc thực hiện rà soát các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách còn chậm (theo Báo cáo số 44/BC-CP của Chính phủ, đến nay mới giải thể, dừng hoạt động 4 quỹ), chưa mang tính tổng thể, số lượng quỹ còn khá lớn; một số quỹ hoạt động chưa hiệu quả, một số quỹ gần như không có hoạt động,... Việc duy trì nhiều Quỹ trùng lặp về nguồn thu, nhiệm vụ chi với NSNN là chưa bảo đảm quy định của Nghị quyết số 792/NQ-UBTVQH về một số nhiệm vụ và giải pháp đẩy mạnh việc thực hiện chính sách pháp luật về quản lý, sử dụng các Quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách nhà nước.

Do đó, Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị Chính phủ cần tăng cường quản lý, bảo đảm sử dụng đúng mục đích, hiệu quả, công khai, minh bạch; rà soát các Quỹ có số dư lớn nhưng nhiệm vụ chi chưa cần thiết, cấp bách, đã hết nhiệm vụ chi để điều chuyển về NSNN nhằm tăng cường nguồn lực cho kích thích, phục hồi tăng trưởng kinh tế trong thời gian tới.

Tán thành với việc chi cả năm 2021 vượt dự toán 2,2%, chủ yếu phát sinh các khoản chi cho phòng, chống dịch, song Ủy ban Tài chính - Ngân sách cũng đề nghị, rút kinh nghiệm do vẫn còn tình trạng phân bổ chậm, phân bổ không đúng đối tượng ở một số bộ, ngành trung ương, đặc biệt là các chương trình mục tiêu quốc gia dẫn đến phải điều chỉnh, cắt, giảm dự toán như thời gian vừa qua.

Cân nhắc xây dựng gói kích thích kinh tế đủ lớn

Về dự toán NSNN năm 2022, để bảo đảm cân đối ngân sách vững chắc, Ủy ban Tài chính – Ngân sách nhận thấy, cần cân nhắc khi dự toán thu ngân sách nhà nước xây dựng theo dự kiến mức tăng trưởng kinh tế 6-6,5%, lạm phát khoảng 4%, song dự kiến tốc độ tăng thu chỉ tăng 3,4%. Ngoài ra, việc dự kiến tỷ lệ huy động vào NSNN khoảng 15,1%GDP thấp hơn so với mức bình quân theo Nghị quyết số 23/2021/QH15 của Quốc hội (không thấp hơn 16%GDP).

Dù Chính phủ dự toán thu nội địa trong năm 2022 tăng 3,8%, nhưng cơ quan chủ trì thầm tra nhận thấy, để phấn đấu đưa số thu nội địa bình quân giai đoạn 2021-2025 khoảng 85-86% tổng thu NSNN theo Nghị quyết số 23/2021/QH15 thì còn khoảng cách khá lớn. Bên cạnh đó, cơ cấu thu nội địa còn có các khoản thu chứa đựng nhiều rủi ro như: thu xổ số kiến thiết, thu hồi vốn, thu cổ tức, lợi nhuận sau thuế và chênh lệch thu, chi của NHNN.

 Việc dự toán 3 khoản thu từ các khu vực sản xuất kinh doanh chưa tương xứng với tốc độ tăng trưởng kinh tế. Đặc biệt, đối với nguồn thu từ doanh nghiệp nhà nước chỉ tương đương với số thực hiện năm 2021 là mức dự kiến còn thấp.  Dự toán thu tiền sử dụng đất năm 2022 chỉ bằng 96% so với thực hiện năm 2021 là chưa hợp lý. Trong điều kiện giá dầu thế giới tăng cao thì việc dự kiến sản lượng khai thác giảm so với ước thực hiện năm 2021 là chưa phù hợp. Ngoài ra, Ủy ban Tài chính – Ngân sách nhấn mạnh, trong dự toán thu NSNN năm 2022 cần tính đến số giảm thu do có thể tiếp tục thực hiện chính sách miễn, giảm, giãn thuế, phí, lệ phí trong trường hợp dịch bệnh còn ảnh hưởng tiêu cực đến sản xuất, kinh doanh.

Về dự toán chi NSNN năm 2022, cơ bản thống nhất với phương án Chính phủ trình, song, Ủy ban Tài chính – Ngân sách lưu ý, cần ưu tiên nguồn lực cho phòng, chống dịch; bố trí hợp lý, hiệu quả dự phòng ngân sách, dự trữ quốc gia; bảo đảm tiết kiệm, hiệu quả, công khai, đúng mục đích, tránh thất thoát, lãng phí; thực hiện chế độ báo cáo theo luật định; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát. Đồng thời, bố trí đủ cho các chính sách đối với người có công, người về hưu trước năm 1995, người gặp khó khăn…; tiếp tục rà soát, cơ cấu lại một số khoản chi bảo đảm hợp lý; cắt, giảm những nhiệm vụ chi không cần thiết. Tuy nhiên, do số vốn đề nghị chuyển nguồn sang năm 2022 là khá lớn, cơ quan chủ trì thẩm tra đề nghị, Chính phủ chỉ đạo tập trung giải ngân vốn đầu tư công.

Với tác động nghiêm trọng của dịch Covid-19 tới phát triển thì mục tiêu phục hồi kinh tế, tạo nguồn lực bảo đảm an sinh xã hội là nhiệm vụ cấp bách, quan trọng. Do vậy, Chủ nhiệm Nguyễn Phú Cường cho biết, Ủy ban Tài chính – Ngân sách cho rằng, việc quyết tâm, chủ động, khẩn trương triển khai gói kích thích, phục hồi nền kinh tế, tạo đòn bẩy cho tăng trưởng là rất cần thiết.

“Chính phủ cần nghiên cứu toàn diện, có phương án cân đối xây dựng gói kích thích kinh tế với quy mô đủ lớn để tạo hiệu ứng sâu rộng, tính lan tỏa cao, bảo đảm mục tiêu phục hồi nền kinh tế, an sinh xã hội. Đồng thời, nghiên cứu, sử dụng đồng bộ chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ; nghiên cứu, lựa chọn đối tượng phù hợp, cần thiết để bổ sung gói hỗ trợ cấp bù lãi suất; có chính sách thu phù hợp, tính đến việc miễn, giảm, giãn thuế, phí và lệ phí; cân nhắc giảm mức nộp bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp; đào tạo và đào tạo lại lao động…”, ông Nguyễn Phú Cường đề nghị.

Ngoài ra, Ủy ban Tài chính – Ngân sách nhận thấy, trong một số năm gần đây, tỷ trọng chi đầu tư nguồn NSTW trong tổng chi đầu tư phát triển nguồn NSNN có xu hướng giảm dần; mặc dù tổng chi đầu tư phát triển năm 2022 tăng so với dự toán năm 2021 nhưng chi đầu tư nguồn NSTW trên tổng chi NSTW giảm so với dự toán năm 2021. Điều này thể hiện sự khó khăn của NSTW và chưa bảo đảm vai trò chủ đạo, khó thực hiện tốt các nhiệm vụ chi đầu tư phát triển từ nguồn NSTW theo quy định của Luật NSNN.

 Đối với đề xuất về cải cách tiền lương, Ủy ban Tài chính – Ngân sách nhận thấy, căn cứ tình hình dịch bệnh hiện nay, việc thực hiện cải cách tiền lương từ 1.7.2022 là khó khả thi, nên nhất trí với phương án Chính phủ trình. Để có điều kiện cho việc triển khai trong những năm tiếp theo, Ủy ban Tài chính – Ngân sách đề nghị, Chính phủ tính toán, chú trọng hơn nữa việc cân đối nguồn lực để bảo đảm thực hiện Nghị quyết 27 của Ban Chấp hành Trung ương về cải cách chính sách tiền lương đối với cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang và người lao động trong doanh nghiệp, góp phần bảo đảm đời sống người hưởng lương, nhất là đối tượng có mức lương thấp.

Ph.Thủy