Toàn cảnh Hội nghị.

Hội nghị được tổ chức nhằm tham vấn với các tổ chức chính trị - xã hội (đại diện của các tầng lớp nhân dân) và các nhà khoa học về các vấn đề dân số và phát triển, góp phần vào việc xây dựng, thực hiện chính sách dân số phù hợp nhằm thúc đẩy kinh tế-xã hội đất nước phát triển bền vững; hoàn thiện dự án Luật Dân số trình Quốc hội khóa XIV thảo luận, cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 5.

Các đại biểu dự Hội thảo nhận định: Đảng, Nhà nước Việt Nam luôn xác định “công tác dân số - kế hoạch hóa gia đình là một bộ phận quan trọng trong chiến lược phát triển của đất nước, là một trong những vấn đề kinh tế - xã hội hàng đầu ở nước ta, là yếu tố cơ bản để nâng cao chất lượng cuộc sống của mỗi người, của từng gia đình và toàn xã hội”.

Ông Nguyễn Tuấn Anh - Trưởng Ban Tuyên giáo UBTƯ MTTQ Việt Nam phát biểu tại Hội nghị.

Từng thời kỳ, Đảng, Nhà nước đã ban hành các chủ trương, chính sách về công tác dân số, phục vụ cho sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Ngày 9/1/2003, Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa XI đã ban hành Pháp lệnh Dân số với một trong các nguyên tắc là: “… thực hiện quy mô gia đình ít con, no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc và bền vững”, “Thực hiện kế hoạch hoá gia đình; xây dựng quy mô gia đình ít con, no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc và bền vững”... Ngày 23/2/2005, Bộ Chính trị  đã ban hành Nghị quyết số 47-NQ/TW “về tiếp tục đẩy mạnh thực hiện chính sách dân số - kế hoạch hóa gia đình”. Sau 3 năm thực hiện, ngày 1/4/2009, Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận số 44-KL/TW, với mục tiêu “Mỗi gia đình chỉ nên có từ 1 - 2 con”...  Mới đây, ngày 25/10/2017, Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khóa XII đã ban hành Nghị quyết số 21-NQ/TW về công tác dân số trong tình hình mới.

Nghị quyết xác định: Dân số là yếu tố quan trọng hàng đầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Công tác dân số là nhiệm vụ chiến lược, vừa cấp thiết, vừa lâu dài; là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân. Từ nhận thức việc biến đổi dân số là một trong những vấn đề tác động trực tiếp đến nền kinh tế - xã hội; số lượng, chất lượng dân số là yếu tố cơ bản tác động đến chất lượng cuộc sống của con người, Đảng đã chỉ đạo chuyển trọng tâm chính sách dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển. Công tác dân số phải chú trọng toàn diện các mặt quy mô, cơ cấu, phân bố, đặc biệt là chất lượng dân số, đặt trong mối quan hệ hữu cơ với các yếu tố kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh bảo đảm phát triển nhanh, bền vững. Chính sách dân số phải bảo đảm cân bằng, hài hoà giữa quyền, nghĩa vụ của mọi người dân; giữa việc tuyên truyền vận động, nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi với thực thi nghiêm kỷ cương pháp luật; giữa việc mở rộng, ứng dụng các kỹ thuật mới với việc nâng cao chất lượng dịch vụ, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của nhân dân. 

Đại diện Quỹ Dân số Liên hợp quốc phát biểu tại Hội nghị.

Dự thảo Luật Dân số được Bộ Y tế xây dựng nhằm thể hiện định hướng chính sách dân số trong giai đoạn mới dựa trên các bài học và kinh nghiệm từ việc thực hiện Pháp lệnh Dân số cũng như các bài học từ các quốc gia khác; thể chế hoá những nội dung mới về quyền con người, về những yếu tố bảo đảm sự phát triển bền vững của đất nước được quy định trong Hiến pháp 2013 và các điều ước quốc tế mà Việt Nam đã cam kết thực hiện.

Tại Hội nghị, các đại biểu đã chia sẻ kinh nghiệm từ thực tiễn ở địa phương, cơ sở về vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và các thành viên của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp trong quá trình xây dựng, thực hiện chính sách về dân số và phát triển; tuyên truyền, vận động để nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi của xã hội về thực hiện lồng ghép các biến dân số vào phát triển; nêu ý kiến đề xuất, kiến nghị trong việc xây dựng và thực hiện chính sách dân số với cách tiếp cận mới, từ dân số/kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển bền vững.

Theo ông Nguyễn Túc - Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn các vấn đề Văn hóa - Xã hội, UBTƯ MTTQ Việt Nam: Dự thảo đưa ra 8 chương là hợp lý và đã bao quát được các vấn đề dân số và phát triển. Tuy nhiên, Dự thảo chưa đưa ra các vấn đề gây bức xúc trong dư luận hiện nay như việc sinh con xong bỏ đi. Hay thực tế hiện nay trí thức chỉ sinh một con, vậy nên hạn chế chỗ nào, khuyến khích chỗ nào để có một thế hệ tương lai chất lượng hơn?

Các đại biểu tại Hội nghị.

Đóng góp ý kiến cho Hội nghị, GS.TSKH Phạm Thị Trân Châu, Ủy viên Đoàn Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam, Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn về Khoa học - Giáo dục và môi trường đặc biệt hoan nghênh việc tầm soát tiền hôn nhân, nhưng cần tư vấn cho các cặp vợ chồng về kiến thức sinh sản. Đề cập tới việc chăm sóc người cao tuổi, nên chăng khai thác lực lượng lao động cao tuổi. Bên cạnh đó cần nhấn mạnh chất lượng ở đây là vấn đề đạo đức, góp phần bảo đảm chất lượng dân số, nên chăng có quyền được chấm dứt sự sống của mỗi người. Quy định nâng cao chất lượng sinh, khuyến khích các gia đình có điều kiện sinh, còn hạn chế lại rất khó. Đề nghị Luật có hành vi nghiêm cấm: lựa chọn thai nhi theo giới tính, cơ sở phá thai không đúng yêu cầu. Do đó, rất cần có các chế tài xử phạt.

Đến với Hội nghị, ông Trần Đức Trường - Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Hòa Bình mong muốn trong quá trình xây dựng Luật Dân số, cần sát với thực tiễn, sau nhiều năm thực hiện, bởi Luật quá dài, người dân khó đọc, nhiều cái chưa cụ thể, khó đi vào cuộc sống.

Còn GS. Nguyễn Lân Dũng, Phó Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn Khoa học - Giáo dục và Môi trường lại cho rằng: Cái khó ở đây là nghèo lại sinh nhiều, giàu sinh ít. Đặc biệt trí thức nhiều người sinh1 con, người nghèo lại quan niệm “trời sinh voi trời sinh cỏ”, thực tế đó cần thảo luận trong Hội nghị này. Cần biện pháp gì, điều này rất nguy hiểm cho chính sách dân số. Bên cạnh đó, về vấn đề giới tính, thành kiến nam nữ còn nặng, do đó cần giáo dục bằng kiến thức sinh học.

Hương Diệp - Ảnh Quang Vinh